Nieuws

Project IJsberg: inwoners uit de wanbetalersregeling krijgen in de gemeente Midden-Groningen

Een middelgrote gemeente met bovengemiddeld grote problemen
De gemeente Midden-Groningen is een middelgrote gemeente van bijna 62.000 inwoners. De financiële problematiek in de gemeente is groot. Eén op de 2,4 huishoudens heeft problematische schulden of heeft een verhoogd risico hierop. Deze groep is voor een groot deel niet bekend bij de hulpverlening en zoekt hulp ook niet zelf op. Zij leven langdurig met schulden en bijkomende problemen zoals stress, een slechte gezondheid, werkloosheid en eenzaamheid.

Intensieve samenwerking tussen de kredietbank en de gebiedsteams
Eind 2021 start de gemeente met Project IJsberg. “Project IJsberg heeft twee doelen voor ogen”, legt Richard uit. “Aan de ene kant willen we aan de slag met inwoners met schulden die zelf geen hulp zoeken. En aan de andere kant willen we de verbinding met de gebiedsteams intensiveren. We hebben vier gebiedsteams en medewerkers van Team Eropaf maken onderdeel uit van elk van deze vier teams.” In de praktijk betekent dit onder andere dat de medewerkers van Eropaf deelnemen aan vergaderingen waarin nieuwe klanten worden besproken. Dit zorgt ervoor dat inwoners met schulden ook hulp krijgen bij hun andere problemen. En andersom zorgt het ervoor dat financiële problematiek bij klanten van de gebiedsteams eerder boven tafel komt. Richard vertelt dat dit steeds meer zijn vruchten begint af te werpen, maar dat ze hier wel constant aandacht voor moet blijven houden. “Het sociaal domein is ontzettend druk. Er zijn veel wachtlijsten en andere prioriteiten. Dus we moeten erin blijven investeren, zodat financiële problemen boven tafel blijven komen.”

Een combinatie van vroegsignalering en laatsignalering
Bij Project IJsberg komen twee schuldaanpakken, vroegsignalering en laatsignalering, samen. Elk kwartaal wordt de CAK lijst binnengehaald en geüpload in VPS, hetzelfde systeem waar ook de vroegsignalen in binnenkomen. Annemieke legt uit hoe zij de twee combineert. “In eerste instantie komen maandelijks signalen binnen in het kader van vroegsignalering. Deze combineren we met de signalen van de CAK-lijst. Dus als er bijvoorbeeld sprake is van een huurachterstand, een energieschuld en een CAK-melding, dan pakken we deze achterstanden in één klap alle drie op. Hebben we aan het eind van de maand nog tijd over, dan pakken we de laatste week ook nog een aantal enkelvoudige CAK meldingen op.”

Annemieke vertelt dat de gesprekken aan het einde van de maand altijd het meest lastig zijn. “Dit zijn gezinnen met problematische schulden waar wij heel moeilijk contact mee krijgen. Deze mensen leven al lang met een achterstand op de zorgpremie. Die zien het probleem niet meer zo.” Aan het begin van de maand gaan de gesprekken makkelijker. “Als we via een vroegsignaal binnen kunnen komen hebben we echt een reden om het gesprek op dat moment aan te gaan.” De urgentie wordt dan meer gevoeld. In zo’n gesprek is het makkelijker om ook de CAK-melding onder de aandacht te brengen.

Eerst de motivatie boven tafel, dan pas doorverwijzen
Het team heeft het afgelopen jaar flink geïnvesteerd in hun eigen vaardigheden. Zo zijn zij allen getraind in motiverende gespreksvoering. Richard vertelt dat toen in 2021 werd begonnen met vroegsignalering, er direct een flinke toename was van het aantal mensen dat werd doorverwezen naar de kredietbank. “Maar we zagen dat veel mensen ook heel snel weer afhaakten. Op dat moment hadden wij minder aandacht voor de motivatie. Ook hadden wij geen warme overdracht en bleven wij, medewerkers van Team Eropaf, niet betrokken. Dit hebben we nu aangepast. We verwijzen nu pas door naar een schuldhulpverlener als we echt de motivatie boven tafel hebben, want dan pas kun je stappen zetten. Ook gaan wij altijd mee voor een driegesprek en blijven wij op de achtergrond betrokken. Dus stel dat een bewoner toch even loslaat in die eerste weken, dan zijn wij er om dat contact weer opnieuw in te steken. En dat werkt echt.”

Een zaadje planten en een spiegel voorhouden
Annemieke vult aan dat deze nieuwe aanpak werkt maar wel veel tijd kost. “Het is echt niet binnen vier weken geregeld. Ik moet eerst het vertrouwen van mensen zien te krijgen. Zij moeten geloven dat je ze echt ziet en dat je snapt dat het in het leven soms anders loopt dan gehoopt.” Dit vertrouwen is niet in één gesprek opgebouwd. “Bij zo’n eerste gesprek plant je eigenlijk alleen maar een zaadje. Mensen krijgen mijn nummer en dan komt het contact op gang. En dan, langzaamaan, begint het vertrouwen te groeien.” Dit geldt ook voor het geloof dat er een oplossing is. “Maar dan moet er wel wat gebeuren”, benadrukt Annemieke. “Soms is het nodig om een spiegel voor te houden. Om te zeggen dat het echt anders moet. Hier hebben we het afgelopen jaar ook flink op getraind.”

Hulp bij schulden is niet altijd het meest urgent
Soms komt Annemieke bij mensen thuis waar verschillende problemen spelen. “Dan kijk ik wat op dat moment het meest urgent is. Soms is het dan het meest belangrijk dat ik ze in contact breng met maatschappelijk werk en dat wij als financieel hulpverleners even achterover leunen totdat alles rustig is. Dan vliegen wij daarna weer in om te kijken naar de financiën.” Hoewel de aanpak tijdsintensief is, benadrukt Annemieke wel dat het werk haar veel voldoening geeft. “Ik ben er echt van overtuigd dat wij met behulp van de CAK-lijst mensen bereiken, die we anders nooit bereikt hadden.”

Meer weten?
Meer weten over Project IJsberg? Het hele gesprek met Annemieke en Richard kun je terugkijken.